YOUTUBE ORTAMINDAKİ OTİZM İLE İLGİLİ VİDEOLARIN DİL VE KONUŞMA TERAPİSTİ BAKIŞ AÇISIYLA İNCELENMESİ

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal iletişim kurmada zorluk ve kısıtlı, tekrarlayan davranış veya ilgi alanlarıyla karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluktur. Bu bozukluk hakkında bilgi almak isteyen bireyler, basılı veya çevrimiçi kaynaklardan yararlanabilmektedirler. Çevrimiçi platformlar, paylaşım yapan kişi ve paylaştığı içerik denetlenmeksizin, herkese açıktır. Bu platformlardan biri de YouTube’dur. Ancak Youtube ortamında OSB ile ilgili videolarda içeriğin bilimselliği, doğruluğu ve yararı için bazı sorunlar göze çarpmaktadır. Bu çalışmanın amacı, OSB ile ilgili Türkçe videoların bilgi kalitesinin, doğruluğunun ve izleyiciler açısından yarar düzeyinin dil ve konuşma terapisti bakış açısıyla incelenmesidir. Çalışmada, 28 Kasım 2021 tarihinde yeni oluşturulan bir YouTube hesabında arama çubuğuna “otizm” yazılarak bulunan Türkçe içerikli ilk 60 video incelenmiştir. Bu videolardan 33’ü çalışma kriterlerini (örn., süre, yeterli beğeni sayısı) karşılamadığından dolayı, 27’si çalışmaya dahil edilmiştir. Videolar araştırmacılar tarafından Likert tipi bir formda belirlenen içerik değerlendirme kriterleri (örn., bilgi türü, kalite, doğruluk) bakımından incelenmiştir. Değerlendirici I ve Değerlendirici II’nin tüm puanlamaları arasında anlamlı, pozitif yönlü, yüksek düzeyde bir uyum bulunmaktadır (r= -,83; p< ,01). Videoların dahil olduğu bilgi türü ve değerlendiricilerin puanları arasında anlamlı ve orta düzeyde bir uyum bulunmaktadır (x = ,592; p< ,01). Değerlendiricilerin puanlamaları ile beğeni sayısı arasında anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki bulunmuştur (r’ler ≥ -,443; p< ,05). Bu doğrultuda izlenme sayısı arttıkça Değerlendirici II’nin verdiği puanlar azaldığı görülmüştür (r= -,406; p< ,05). Değerlendiricilerin puanları azaldıkça, videonun popülaritesini belirleyen bileşenlerin (beğeni sayısı ve izlenme sayısı) arttığı görülmüştür. Bu durumla ilişkili olarak, değerlendiriciler videoların içeriklerinin sadece %33,3’üne (n=9) “yüksek düzeyde yararlı” olarak puan vermiştir. YouTube ortamında otizm ile ilgili sunulan içerik, genel olarak ele alındığında, mevcut bilgilerin yeterli olmadığı, içeriğin kalitesi-doğruluğu azaldıkça izlenme sayısı arttığı ve toplum yararı için bu bilgilerin doğruluğunun kontrolü ve niteliğinin geliştirilmesine yönelik düzenlemelere ihtiyaç olduğu görülmüştür.